Dit is het inzetten van hypnose als middel tegen psychische en lichamelijke klachten, maar ook voor sportprestatieverbetering. De patiënt wordt door de hypnotherapeut door middel van voornamelijk verbale communicatie in een lichte trance gebracht maar behoudt de controle over zichzelf.
De gedachte achter hypnotherapie is dat de patiënt onder hypnose gemakkelijker contact kan maken met het onderbewustzijn dan in het dagelijks leven mogelijk is omdat het rationele bewustzijn dat belemmert. Door contact met onbewuste gevoelens en ideeën krijgt de patiënt (meer) inzicht in de eigen behoeften en mogelijkheden. Met de verkregen informatie zou een proces van genezing in gang gezet kunnen worden.
Volgens hypnotherapeuten zijn er geen speciale eigenschappen nodig om onder hypnose te kunnen raken en is deze behandelingmethode voor vrijwel iedereen geschikt, maar in het algemeen wordt hypnotherapie niet toegepast bij psychotische en ernstig depressieve patiënten. In de loop der tijd is bij hypnotherapie minder de nadruk komen te liggen op de diepe hypnotische trance zoals die in de klassieke hypnotherapie gebruikelijk is, en zoals die in films nog vaak wordt voorgesteld: de patiënt in diepe slaap op de sofa. Bij neo-klassieke en moderne hypnotherapie wordt er gewerkt met een veel minder diepe trance, waardoor de patiënt een veel actievere rol kan innemen.